Dalende tv-bezit: mediaconcentratie als boosdoener?
Het medialandschap is de afgelopen jaren drastisch veranderd. Hoewel dit artikel niet direct ingaat op de daling van het tv-bezit, belicht het wel een cruciale factor die mediaconsumptie beïnvloedt: mediaconcentratie. De toenemende concentratie van media-eigendom in handen van enkele machtige conglomeraten roept vragen op over de diversiteit van standpunten, mogelijke vooringenomenheid en de fundamenten van een goed geïnformeerd publiek.
In 1983 beheersten vijftig bedrijven het Amerikaanse medialandschap. In de jaren negentig was dit aantal gedaald tot negen. Vandaag de dag domineren slechts zes conglomeraten: AT&T (dat Time Warner overnam), CBS, Comcast, Disney, News Corp en Viacom. Deze consolidatie creëert een illusie van keuze. Hoewel consumenten een verscheidenheid aan nieuwsbronnen waarnemen, van CNN en MSNBC tot Fox News en Breitbart, onthult de onderliggende eigendomsstructuur een grimmige realiteit: de overgrote meerderheid van de informatie is afkomstig van slechts een handvol bronnen.
Deze machtsconcentratie heeft aanzienlijke gevolgen. Een klein aantal entiteiten dat de informatiestroom beheerst, kan leiden tot een homogenisering van standpunten, waardoor de blootstelling aan diverse perspectieven en kritische analyses mogelijk wordt beperkt. Het roept ook zorgen op over mogelijke belangenconflicten, waarbij bedrijfsagenda’s de nieuwsverslaggeving en redactionele beslissingen kunnen beïnvloeden. Bovendien kan informatie die de economische of politieke belangen van deze machtige bedrijven uitdaagt, worden onderdrukt, waardoor het vermogen van het publiek om volledig geïnformeerde meningen te vormen, wordt belemmerd.
De onderlinge verbondenheid van deze mediagiganten verergert het probleem verder. Comcast bezit bijvoorbeeld NBC News, MSNBC en Universal Pictures. Evenzo vallen de Huffington Post, Yahoo! News en AOL allemaal onder de paraplu van één conglomeraat. Deze verwevenheid bevordert een echokamereffect, waarbij vergelijkbare ideeën en verhalen via meerdere platforms worden versterkt, waardoor bestaande overtuigingen worden versterkt en de blootstelling aan alternatieve perspectieven mogelijk wordt beperkt. Zelfs schijnbaar onafhankelijke verkooppunten delen vaak gemeenschappelijke eigendomsbanden, waardoor de grenzen tussen verschillende informatiebronnen verder vervagen.
Naast bedrijfsconsolidatie voegt de invloed van individuele miljardairs nog een laag van complexiteit toe. Figuren als Mortimer Zuckerman, eigenaar van US News & World Report en de New York Daily News, en Warren Buffett, wiens Berkshire Hathaway een aanzienlijk belang heeft in talloze dagbladen, oefenen aanzienlijke invloed uit op het medialandschap. Hun persoonlijke vooroordelen en interesses kunnen mogelijk de nieuwsverhalen beïnvloeden die aan het publiek worden gepresenteerd, waardoor de bezorgdheid over objectiviteit en evenwicht in de berichtgeving verder toeneemt.
Een onderzoek uit 2003 onthulde een verrassende mate van overlap tussen de raden van bestuur van grote mediaconglomeraten zoals Time Warner, Viacom en Disney. Deze onderlinge verbondenheid, in combinatie met talloze joint ventures zoals Hulu (mede-eigendom van Disney en Comcast), vergemakkelijkt samenwerking en de mogelijkheid tot gecoördineerde berichtgeving. Dit roept zorgen op over het potentieel van deze machtige entiteiten om de publieke opinie te manipuleren en gedeelde belangen te bevorderen. Dergelijke gecoördineerde inspanningen kunnen de principes van een vrije pers ondermijnen en de toegang van het publiek tot diverse en onbevooroordeelde informatie belemmeren. Onderzoek wijst uit dat geconcentreerd media-eigendom ook kan leiden tot een conservatieve verschuiving in de verspreide informatie. Een onderzoek uit 2017 naar de Sinclair Broadcast Group, die talloze lokale stations bezit, vond een merkbare verschuiving naar rechts in politieke taal na de overname van nieuwe stations. Dit suggereert een potentieel voor bedrijfsbias om de nieuwsverslaggeving te beïnvloeden en mogelijk de publieke perceptie te manipuleren.